|
PRZYIMEK W JĘZYKU LITEWSKIM
Podobnie jak w języku polskim, przyimki mogą wymagać dowolnych przypadków zależnych od rzeczownika, przy którym stoją. Postaram się więc je według tego schematu pogrupować:
1. Przyimki łączące się z dopełniaczem:
iki (do, np. iki vakaro - do wieczora), iš (z, np. iš namo - z domu), nuo (od), link (w kierunku), dėka (dzięki), už (za, np. už lango - za oknem), prie (przy, do, np. prie durų - przy drzwiach, do drzwi), tarp (między, wśród), tarpe (wśród, spośród), po (po, np. po pietų - po obiedzie), šalia (obok), ant (na), dėl (z powodu, o, np. kovoti dėl tiesos - walczyć o prawdę), virš (nad), lig, ligi (aż do), aplink, aplinkui (dokoła), be (bez), nepaisant (wbrew), anot, pasak (według).
Uwaga: Przyimki link, tarpe i dėka występują zwykle po rzeczowniku, np. miesto link - w kierunku miasta, studentų tarpe - wśród studentów, draugo dėka - dzięki przyjacielowi.
2. Przyimki łączące się z biernikiem:
į (do, w, np. į miestą - do miasta, į viršų - w górę), už (za, np. už laisvę - za wolność, už litą - za lita), po (po, np. po mišką - po lesie), apie (o, np. apie save - o sobie), apie (około), per (przez), pro (przez), prieš (przeciw), prieš (przed), pas (u, do, np. pas draugą - u przyjaciela, do przyjaciela), paskui (za, w ślad za, po, np. paskui tave - za tobą), pagal (według, wzdłuż, np. pagal upę - wzdłuż rzeki, pagal planą - według planu).
3. Przyimki łączące się z narzędnikiem:
su (z, np. su draugu - z kolegą), po (pod).
Widzimy, że przypadek (i często też akcent!) może odgrywać ważną rolę, np. vaikščioti po žemę - chodzić po ziemi, vaikščioti po žeme - chodzić pod ziemią.
Poza tym łatwo zauważyć, że polski przyimek do może być tłumaczony
na język litewski na wiele różnych sposobów. Wynika to z tego, że oprócz słowa
iki, które raczej oznacza aż do (w znaczeniu
przede wszystkim czasowym, np. iki vakaro - do wieczora), często używane są
przyimki į, prie i pas. O tym, który z nich
zostanie wykorzystany, decyduje to, jaki przyimek byłby w użyciu w znaczeniu statycznym.
Oto przykłady:
Būti biure - eiti į biurą (być w biurze - iść do biura)
Būti pas pažįstamą - eiti pas pažįstamą (być u znajomego - iść do znajomego)
Sėdėti prie stalo - ateiti prie stalo (siedzieć przy stole - podejść do stołu)
Warto również zapamiętać, że język litewski nie posiada odpowiedników polskiego w (w znaczeniu statycznym, np. w sklepie) ani dla. Zamiast tych przyimków należy postawić rzeczownik w odpowiednim przypadku. Polski przyimek w jest wyrażony za pomocą miejscownika, który zresztą nie łączy się z żadnym przyimkiem, np. traukinyje - w pociągu. Odpowiednikiem polskiego dla jest z kolei litewski celownik, np. motinai - dla matki.
Wprowadzenie
Akcent
Rzeczownik Przymiotnik + przysłówek
Zaimek Czasownik Liczebnik
© Krzysztof Kolanowski, 2001 - 2006
Wszelkie prawa zastrzeżone